Pháp là một trong các nước phương Tây đầu tiên ủng hộ chính sách cải cách của Việt Nam, đồng hành cùng với sự phát triển và mở cửa của đất nước kể từ hơn 30 năm nay và triển khai sự hợp tác mạnh mẽ tại Việt Nam.
Mối quan hệ chính trị được đánh dấu bằng những cuộc gặp thường xuyên ở cấp rất cao : bốn chuyến thăm của các Tổng thống Pháp tại Việt Nam [1993, 1997, 2004, 2016], chuyến thăm của Thủ tướng Pháp vào tháng 11 năm 2009 ; các chuyến thăm Pháp của Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam vào năm 2002, của Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam vào năm 2000 và 2005, của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng vào năm 2007, 2013 và 2015.
Chuyến thăm tại Paris vào tháng 3 năm 2018 của Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng và sau đó chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Edouard Philippe từ ngày 1 đến 4 tháng 11 năm 2018 đã đánh dấu một giai đoạn phát triển đặc biệt của mối quan hệ song phương ở cấp cao nhất, nhân dịp 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao và 5 năm thỏa thuận đối tác chiến lược song phương được ký năm 2013 nhân chuyến thăm Pháp của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng. Các chuyến thăm này đã cho phép thiết lập một lộ trình tham vọng [tuyên bố chung Pháp-Việt] và ký kết nhiều thỏa thuận và hợp đồng đánh dấu việc tăng cường chưa từng có mối quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước trên mọi phương diện. Sự năng động này sẽ được tiếp tục. Tổng thống Cộng hòa Pháp đã nhận lời mời của Tổng Bí thư sang thăm Việt Nam vào thời gian tới.
Hai nước cũng đã phát triển các cơ chế tham vấn thường xuyên, nhất là trong lĩnh vực an ninh và quốc phòng cũng như đối thoại kinh tế thường niên cấp cao. Các trao đổi chuyến thăm của các nhóm nghị sĩ hữu nghị diễn ra theo định kỳ.
Quan hệ song phương, rất phong phú và đa dạng trên tất cả các lĩnh vực hợp tác của chúng ta, cũng được tăng cường với mối liên hệ dày đặc giữa các địa phương và được nhóm họp thường xuyên trong khuôn khổ các hội nghị hợp tác phi tập trung Pháp-Việt, với hội nghị lần thứ 11 đã diễn ra tại Toulouse vào các ngày 1 và 2 tháng 4 năm 2019.
Cộng đồng Pháp tại Việt Nam có khoảng 7 496 người đăng ký sổ người Pháp tại nước ngoài vào năm 2020. Tổng Lãnh sự quán Pháp được đặt tại TP Hồ Chí Minh. Pháp có một cộng đồng trên 300 000 người gốc Việt.
Tham khảo tuyên bố chung Pháp-Việt được thông qua vào tháng 3 năm 2018 nhân chuyến thăm chính thức tới Pháp của Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng.
Cập nhật ngày 03/03/2021
Đó là nhận xét của Chủ tịch nước Trần Đại Quang khi trả lời phỏng vấn hãng tin AFP của Pháp, nhân chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Pháp Francois Hollande từ ngày 5 đến 7-9 tới.
Việt Nam và Pháp chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 12-4-1973. Sau khi thống nhất đất nước [1975], Việt Nam và Pháp tăng cường quan hệ trên nhiều mặt. Pháp bắt đầu hỗ trợ Việt Nam trong quá trình khôi phục đất nước.
Thời gian qua, hai bên đã thực hiện nhiều chuyến thăm lẫn nhau ở cấp cao. Lãnh đạo Pháp đã thực hiện ba chuyến thăm sang Việt Nam. Chuyến thăm quan trọng đầu tiên là chuyến thăm của Tổng thống Francois Mitterrand năm 1993, mở ra chương mới trong quan hệ song phương Việt - Pháp. Những năm tiếp theo, Pháp trở thành đối tác ưu tiên của Việt Nam và là nước đối thoại chủ chốt của Việt Nam ở châu Âu. Từ đó, mối quan hệ Việt - Pháp ngày càng phát triển phong phú dựa trên sự tin cậy lẫn nhau.
Năm 1997, Tổng thống Jacques Chirac thăm Việt Nam nhân dịp Hội nghị thượng đỉnh các nước có sử dụng tiếng Pháp tại Hà Nội. Đến năm 2004, Tổng thống Jacques Chirac tiếp tục thực hiện chuyến thăm cấp nhà nước tới Việt Nam.
Tháng 11-2009, Thủ tướng Francois Fillon thực hiện chuyến thăm chính thức đầu tiên tới Việt Nam của người đứng đầu chính phủ Pháp.
Với việc triển khai năm Việt - Pháp 2013, các chuyến thăm song phương đã được tăng cường gồm chuyến thăm của Bộ trưởng Lao động Michel Sapin, Bộ trưởng đặc trách Pháp ngữ Yamina Benguigui, Bộ trưởng Ngoại thương Nicole Bricq, Bộ trưởng Ngoại giao Laurent Fabius.
Về phía Việt Nam, năm 2000, Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu thăm chính thức Pháp. Tiếp đó là nhiều chuyến thăm cấp cao khác: Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh thăm Pháp năm 2005, Chủ tịch nước Trần Đức Lương năm 2002, Thủ tướng Võ Văn Kiệt năm 1993, Thủ tướng Phan Văn Khải năm 1998, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng năm 2007 và 2013.
Cùng với các chuyến thăm cấp cao và trao đổi đoàn các cấp giữa hai nước, những kết quả tích cực trong quan hệ, hợp tác, giao lưu về chính trị, ngoại giao, kinh tế, thương mại, đầu tư, khoa học-công nghệ, văn hóa, giáo dục… những kế hoạch phát triển trong khuôn khổ song phương và đa phương, cho thấy quan hệ, hợp tác giữa Việt Nam và Pháp chứa đựng nhiều tiềm năng và đang có nhiều triển vọng, nhất là khi hai nước đã nâng cấp quan hệ lên mức Đối tác chiến lược vào năm 2013.
Pháp hiện là bạn hàng lớn thứ năm của Việt Nam trong Liên hiệp châu Âu và là một trong những nhà tài trợ ODA song phương hàng đầu cho Việt Nam. Đồng thời, Pháp đang là đối tác kinh tế châu Âu hàng đầu của Việt Nam với 3,3 tỷ euro đầu tư. Kim ngạch thương mại trong năm 2015 đạt 4,2 tỷ USD. Đó là những minh chứng rõ nét cho sự hợp tác phát triển giữa hai nước. Cùng với đó, các cơ chế hợp tác, trao đổi trong các lĩnh vực khoa học-kỹ thuật, văn hóa, y tế, giáo dục, quốc phòng… cũng được thúc đẩy.
Theo Đại sứ Pháp tại Việt Nam Jean-Noel Poirier, để có được thành quả như ngày nay là sự nỗ lực của cả hai bên và sự hiểu biết lẫn nhau. Hai nước biết tận dụng những thế mạnh của nhau để cùng phối hợp hiệu quả các kênh hợp tác nhằm mang lại những lợi ích lớn nhất. Thực tế, hai bên còn nhiều tiềm năng hợp tác.
Cho đến nay, hai nước đã ký hầu hết các văn bản pháp lý cần thiết để mở rộng hợp tác như: Hiệp định khung về hợp tác kinh tế, Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư, Hiệp định tránh đánh thuế trùng và hàng loạt hiệp định hợp tác trên các lĩnh vực cụ thể khác mang lại những lợi ích thiết thực cho nhân dân hai nước.
Trong bối cảnh môi trường đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam đã và đang thay đổi nhanh chóng, với triển vọng ký Hiệp định Thương mại tự do với Liên hiệp châu Âu [EU], ký Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương [TPP], với việc sửa đổi Luât Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, với việc hình thành Cộng đồng kinh tế ASEAN vào cuối năm 2015... Những yếu tố đó sẽ tạo nên những cơ hội mới cho các nhà đầu tư, doanh nghiệp, trong đó có các doanh nghiệp Pháp.
Trên thực tế, hai nước có nhiều cơ chế hợp tác như: Đối thoại chiến lược an ninh quốc phòng giữa hai Bộ Ngoại giao và Quốc phòng; Ủy ban hỗn hợp về hợp tác quốc phòng; Đối thoại thường niên cấp cao về kinh tế; Hội nghị hợp tác phi tập trung… Việt Nam và Pháp luôn phối hợp và hợp tác tốt tại các diễn đàn quốc tế và khu vực như: Liên hợp quốc, Diễn đàn Á-Âu [ASEM], ASEAN - EU và Tổ chức quốc tế Pháp ngữ [OIF].
Nhìn lại hơn bốn thập kỷ kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao, Pháp luôn là một đối tác quan trọng hàng đầu của Việt Nam tại châu Âu, Đại sứ Việt Nam tại Pháp Nguyễn Ngọc Sơn khẳng định. Trên cơ sở những kết quả đạt được và sự tin tưởng của lãnh đạo hai nước, nhất là sau chuyến thăm Việt Nam lần này của Tổng thống Francois Hollande, triển vọng quan hệ hợp tác Việt - Pháp đang ngày càng rộng mở phía trước.
THĂNG LONG
Trong phái đoàn hơn 200 người tháp tùng ông Mitterrand đến Việt Nam có 6 bộ trưởng và nhiều doanh nhân nổi tiếng như chủ tịch hãng hàng không Air France Bernard Attali. Đón ông Mitterrand, đường phố Hà Nội được trang trí bằng quốc kỳ hai nước, cùng những biểu ngữ chào mừng bằng tiếng Việt và tiếng Pháp.
Trên tinh thần hòa giải, ông Mitterrand tới thăm chiến trường Điện Biên Phủ, nơi tạo ra bước ngoặt dẫn đến ký kết Hiệp định Geneva về chấm dứt chiến tranh và lập lại hòa bình ở Việt Nam năm 1954. Phát biểu tại Hà Nội sau chuyến thăm Điện Biên Phủ, tổng thống Mitterrand cho rằng cuộc chiến của Pháp ở Đông Dương "dường như là sai lầm", theo quan điểm của ông.
"Chủ nghĩa thực dân Pháp phải hiểu sự cần thiết của việc bước sang trang mới. Kể từ thời điểm chiến tranh kết thúc, tôi nghĩ tất cả đều đáng suy ngẫm lại. Tôi cảm thấy hài lòng khi Pháp là quốc gia phương Tây đầu tiên đến đây để thể hiện mong muốn hòa giải", ông Mitterrand nói.
Tổng thống Pháp Francois Mitterrand [trái] trò chuyện cùng Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong chuyến thăm Việt Nam vào tháng 2/1993. Ảnh: Reuters.
Lãnh đạo Pháp còn cho hay họ sẽ giúp Việt Nam khôi phục quan hệ với các tổ chức tài chính quốc tế và tăng gấp đôi viện trợ, đồng thời đánh giá lệnh cấm vận của Mỹ đã lỗi thời và cần được gỡ bỏ.
Chuyến thăm ba ngày của ông Mitterrand được cho là nhằm thể hiện sự ủng hộ của Pháp đối với công cuộc cải cách mở cửa của Việt Nam, thúc đẩy Việt Nam tăng cường hội nhập vào nền kinh tế thế giới, đồng thời phản ánh sự quan tâm ngày càng lớn của phương Tây với triển vọng và tiềm năng kinh tế của Việt Nam.
Việt Nam và Pháp thiết lập quan hệ ngoại giao cấp đại sứ vào ngày 12/4/1973. Sau năm 1975, quan hệ Việt - Pháp được tăng cường trên nhiều mặt, với dấu mốc quan trọng là chuyến thăm Pháp của cố thủ tướng Phạm Văn Đồng hồi tháng 4/1977.
Trong thời kỳ Mỹ và các nước phương Tây tìm cách bao vây, cô lập Việt Nam, Pháp vẫn giữ thái độ chừng mực. Quan hệ Việt - Pháp được cải thiện từ năm 1989, với việc Pháp đi đầu trong khai thông quan hệ với Việt Nam, xoá nợ và giúp Việt Nam giải quyết nợ với các nước thành viên Câu lạc bộ Paris.
Sau chuyến thăm được đánh giá giúp mở ra kỷ nguyên mới trong quan hệ Việt - Pháp của ông Mitterand, quan hệ hai nước ngày càng phát triển. Năm 1997, Jacques Chirac, tổng thống Pháp khi đó, thăm Việt Nam nhân dịp Hội nghị thượng đỉnh Cộng đồng Pháp ngữ tại Hà Nội, sau đó trở lại vào năm 2004 trong chuyến thăm cấp nhà nước.
Trong chuyến thăm này, ông Chirac nhấn mạnh vượt qua gánh nặng của quá khứ, Việt Nam và Pháp hoàn toàn có quyền gửi tới thế giới một thông điệp hòa bình, hợp tác và bác ái. Nỗ lực vun đắp quan hệ tiếp tục được khẳng định trong chuyến thăm Pháp của nguyên tổng bí thư Nông Đức Mạnh vào năm 2005.
Trong cuộc hội đàm với nguyên tổng bí thư Nông Đức Mạnh, ông Chirac hoan nghênh chính sách đối ngoại độc lập tự chủ và rộng mở của Việt Nam, khẳng định Pháp ủng hộ chiến lược phát triển và xóa đói, giảm nghèo của Việt Nam, tiếp tục dành cho Việt Nam các khoản viện trợ phát triển song phương. Ông tái khẳng định sự ủng hộ hoàn toàn của Pháp đối với việc Việt Nam sớm gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới [WTO].
Hai nước ký Tuyên bố chung về quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam - Pháp khi nguyên thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thăm Paris hồi tháng 9/2013, đúng dịp kỷ niệm 40 năm hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao.
"Hôm nay chúng ta có thể cùng nhau vui mừng nói rằng con tàu quan hệ hai nước đã cập bến bờ của tình hữu nghị và hợp tác thành công, với việc lãnh đạo hai nước cùng tuyên bố xác lập quan hệ đối tác chiến lược Việt - Pháp", nguyên thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phát biểu tại Paris ngày 24/9/2013, cho rằng quan hệ "đặc biệt", đa lĩnh vực và nhiều cấp độ giữa hai nước đã chín muồi.
Thực tế cho thấy quan hệ Việt - Pháp đã phát triển toàn diện trên mọi mặt trong những thập kỷ qua. Về kinh tế, Pháp là đối tác thương mại châu Âu lớn thứ 5 của Việt Nam, với trao đổi thương mại song phương 7 tháng đầu năm nay đạt 2,81 tỷ USD.
Tính đến tháng 7, Pháp đứng thứ ba trong các nước châu Âu và thứ 16 trong tổng số 140 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam với 605 dự án, tổng số vốn đầu tư đăng ký đạt 3,6 tỷ USD. Trong khi đó, các doanh nghiệp Việt Nam đã đầu tư sang Pháp 9 dự án với tổng vốn là 3,04 triệu USD.
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng [trái] bắt tay Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại Paris trong chuyến thăm hồi tháng 3/2018. Ảnh: TTXVN.
Về hợp tác phát triển, Pháp là bên cung cấp Hỗ trợ Phát triển Chính thức [ODA] hàng đầu châu Âu cho Việt Nam và Việt Nam đứng thứ hai trong số các nước hưởng ODA của Pháp tại châu Á, sau Afghanistan. Pháp hỗ trợ vốn vay ODA mỗi năm tối thiểu 200 triệu euro [gần 231 triệu USD] cho Việt Nam, tập trung vào ba lĩnh vực là biến đổi khí hậu, năng lượng chuyển đổi và tăng trưởng xanh.
Về an ninh - quốc phòng, Pháp là nước phương Tây đầu tiên có tùy viên quốc phòng tại Việt Nam từ năm 1991. Hai bên thường xuyên trao đổi đoàn, họp tham mưu hàng năm, đối thoại an ninh, hỗ trợ xuất khẩu trang thiết bị khí tài, đào tạo sĩ quan. Việt Nam và Pháp cũng có quan hệ đối tác chiến lược trong lĩnh vực quốc phòng.
Quan hệ hợp tác giáo dục - đào tạo giữa Việt Nam và Pháp hình thành và phát triển từ đầu những năm 1980. Pháp luôn coi đây là mục tiêu ưu tiên trong hoạt động hợp tác tại Việt Nam, tập trung chủ yếu vào giảng dạy và phát triển tiếng Pháp, đào tạo nguồn nhân lực bậc đại học và sau đại học. Trong vòng 10 năm qua, số lượng sinh viên Việt Nam tới Pháp tăng khoảng 40% và hiện có gần 10.000 du học sinh.
Về văn hóa - du lịch, chính phủ Pháp dành khoảng 5 triệu euro [5,7 triệu USD] cho ngân sách hợp tác văn hóa với Việt Nam. Pháp cũng đứng thứ 7 trong các nước và vùng lãnh thổ đầu tư nhiều nhất vào lĩnh vực du lịch tại Việt Nam, với 14 dự án tổng trị giá 188 triệu USD.
Năm 2018, nhân kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao và 5 năm xác lập quan hệ đối tác chiến lược Việt - Pháp, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã tới thăm Pháp, sau đó thủ tướng Pháp Edouard Philippe cũng thăm chính thức Việt Nam. Những sự kiện này được cho là minh chứng về mối quan hệ đang phát triển mạnh mẽ chưa từng thấy giữa hai nước.
Trong chuyến thăm vào tháng 11/2018, thủ tướng Philippe trở thành lãnh đạo cấp cao thứ hai của Pháp đến Điện Biên Phủ sau cố tổng thống Mitterrand. Ông tham quan nơi từng diễn ra chiến dịch đánh đổ chế độ thuộc địa của Pháp tại Đông Dương, sau đó đặt hoa tại đài tưởng niệm những người đã khuất từ cả hai phía.
"Chúng tôi đã phát triển mối quan hệ gần gũi, nghiêm túc với Việt Nam. Tôi nhận thấy đôi bên cần nhớ về quá khứ chung một cách hòa bình. Bởi đã làm hòa với quá khứ, hai nước đang hướng tới tương lai chung với sức mạnh mới", ông Philippe tuyên bố khi đó.
Thủ tướng Phạm Minh Chính sẽ thăm chính thức Pháp từ ngày 3 đến 5/11, sau khi dự hội nghị COP26 tại Anh. Đại sứ Pháp tại Việt Nam Nicolas Warnery cho biết trong chuyến thăm lần này, Pháp sẽ đón tiếp lãnh đạo Chính phủ Việt Nam nghi thức lễ tân rất cao, trong bối cảnh cả hai nước đều mong muốn tăng cường hơn nữa mối quan hệ đối tác chiến lược.
"Chúng tôi rất lấy làm vui và vinh hạnh về sự lựa chọn này của Thủ tướng Việt Nam. Điều này thể hiện tầm quan trọng và vị thế trong quan hệ song phương cũng như trong quan hệ khu vực giữa hai bên", Đại sứ Warnery nhấn mạnh.
Ánh Ngọc