Rét nàng Bân là cách gọi trong dân gian về đợt rét cuối cùng của mùa đông thường xảy ra vào tháng 3 âm lịch ở miền Bắc Việt Nam, hay nói chung là cơn rét muộn. Tuy nhiên, không phải năm nào hiện tượng này cũng xảy ra. Theo thống kê, đợt rét nàng Bân gần nhất xuất hiện vào năm 2013, và năm nay 2020 – sau 7 năm – mới xuất hiện trở lại.
1. Rét nàng Bân là gì?
Đây là 1 đợt rét đậm, kéo dài vài ngày, thường kèm theo mưa nhỏ, mưa phùn do đặc trưng của kiểu di chuyển của khối không khí lạnh cuối mùa không phải chỉ từ Bắc xuống Nam mà hơi lệch về phía Đông qua vịnh Bắc Bộ, đưa hơi nước từ biển vào, và chúng di chuyển có thể không mạnh.
2. Giải thích tại sao có rét nàng Bân
Thời điểm tháng 3 âm lịch thường rơi vào thời đoạn cuối tháng 3 đến đầu tháng 5 dương lịch. Trong thời gian này không khí lạnh vẫn còn hoạt động và vẫn có những đợt gây ra trời rét [nhiệt độ trung bình ban ngày xuống dưới 20 độ C].
Tuy nhiên, không phải năm nào cũng xảy ra thời tiết trời rét trong giai đoạn này. Theo thống kê thì tần suất xuất hiện các đợt rét trong thời gian này khoảng 30%. Như vậy, trung bình thì cứ 10 năm thì có khoảng 3 lần xảy ra. Hơn nữa, các đợt không khí lạnh chủ yếu gây mưa và làm cho trời chuyển lạnh ở Bắc Bộ, chỉ có thể rét ở một số nơi khu vực vùng núi cao.
Theo thống kê, đợt “rét nàng Bân” gần đây nhất xảy ra vào tháng 4.2013 [dương lịch]. Và năm nay, 2020, mới lại xuất hiện một đợt rét nàng Bân tiếp theo.
3. Nguồn gốc tên gọi rét nàng Bân
Nhà thơ Tế Hanh có cách lí giải về tên gọi rét nàng Bân qua bài thơ cùng tên
Nàng Bân xưa may áo ấm cho chồng
Áo may xong không còn mùa lạnh nữa
Nàng Bân khóc, đất trời thương lệ ứa
Cho rét về đáp lại nỗi chờ mong
Trong kho tàng truyện cổ tích, thì nàng Bân là con gái của Ngọc Hoàng nhưng khác với các chị em của mình, nàng Bân chậm chạp và có phần vụng về. Tuy nhiên, nàng Bân vẫn được cha mẹ yêu chiều. Ngọc Hoàng và Hoàng Hậu thương con thua em kém chị nhưng không biết làm cách nào, mới bàn nhau lấy chồng cho nàng để nàng biết thêm công việc nội trợ trong gia đình.
Chồng nàng Bân, cũng là một người trên thế giới nhà trời. Nàng yêu chồng lắm. Thấy mùa rét đã đến, nàng dự định may cho chồng một cái áo ngự hàn. Nhưng vì nàng chậm chạp, vụng về, nên công việc may áo diễn ra chậm chạp. Khi trời đã sắp sang mùa xuân mà nàng chỉ mới may được 2 cổ tay áo.
Nhưng nàng Bân không nản chí. Nàng may mãi qua tháng Giêng rồi hết tháng Hai, cho tới khi áo may xong thì vừa lúc trời hết rét. Nàng Bân buồn lắm. Thấy con buồn bã, Ngọc Hoàng mới gạn hỏi. Biết chuyện, Ngọc Hoàng cảm động bèn làm cho trời rét lại mấy hôm để chồng nàng mặc thử áo.
Từ đó thành lệ, hàng năm vào khoảng tháng Ba tuy mùa rét đã qua, mùa nóng đã tới nhưng có lúc tự nhiên rét lại mấy hôm, người ta gọi cái rét đó là rét nàng Bân. Tục ngữ có câu: “Tháng Giêng rét đài, tháng hai rét lộc, tháng Ba rét nàng Bân” là vì thế.
4. Rét nàng Bân ở các nước khác có hay không?
Đợt rét nàng Bân cũng được lãng mạn hóa ở các nước châu Âu và Bắc Mỹ, khi được gọi là đợt rét Mâm xôi khi cây mâm xôi nở vào đầu và cuối xuân. Nghệ sĩ Hoa Kỳ Mitch Miller đã biểu diễn bài hát này từ cảm hứng bộ truyện ngắn cùng tên của Robert Penn Warren, và trở thành bài hát được bán chạy năm 1955. Alec Wilder và Loonis McGlohon cũng phổ nhạc từ bài hát này; cùng với bản nhạc cổ điển viết bởi Conni Ellisor.
5. Rét nàng Bân trong ca dao, tục ngữ
- “Nàng Bân may áo cho chồng
May ba tháng trọn mới ròng cổ tay“. - “Tháng giêng rét đài, tháng hai rét lộc, tháng ba rét nàng Bân”
Rét nàng Bân thường xảy ra vào tháng 3 âm lịch ở miền Bắc. Thật kỳ lạ khi mà thời tiết đang ấm dần lên để bước vào mùa hè thì lại xuất hiện một đợt rét muộn. Vậy vì sao lại gọi là rét nàng Bân? Cùng Phúc Hòa tìm hiểu về sự tích này trong bài viết sau đây.
Trong dân gian vẫn lưu truyền câu ca dao:
“Nàng Bân may áo cho chồng
May ba tháng ròng mới trọn cổ tay.
Cấy xong, may nốt đêm nay cho chồng.”
Hay ” Tháng Giêng rét dài, tháng Hai rét lộc, tháng Ba rét nàng Bân“
Rét nàng Bân thường xảy ra vào tháng Ba âm lịch ở miền Bắc nước ta, khi mà vạn vật đang trải qua những ngày nắng ấm, chuẩn bị bước sang một mùa hè nắng nóng thì lại xuất hiện một đợt rét đậm.
Theo truyền thuyết cha ông kể lại thì nàng Bân là con gái của Ngọc Hoàng, tuy nhiên nàng có chút chậm chạp và vụng về. Sau khi lấy chồng, thấy mùa rét đến, nàng quyết định may cho chồng một chiếc áo ấm. Nhưng vì sự vụng về, chậm chạm mà mãi chưa may xong, nàng bắt đầu may áo từ khi trời bắt đầu chuyển rét, đến khi sắp sang mùa xuân mà mới may được đôi cổ tay. Nhưng nàng vẫn không nản chí, nàng may từ ngày này qua tháng khác, qua tháng Giêng rồi hết tháng Hai, tới khi may xong chiếc áo thì trời đã hết rét nên nàng rất buồn.
Biết chuyện, Ngọc Hoàng vô cùng cảm động nên đã cho rét lại mấy hôm để chồng nàng có cơ hội mặc thử áo. Từ đó hàng năm, vào tháng Ba âm lịch đều xuất hiện một đợt rét muộn gọi là rét nàng Bân.
Rét nàng Bân là đợt rét muộn ở miền Bắc nước ta do ảnh hưởng của không khí lạnh từ phía Bắc tràn xuống.
Rét nàng Bân thường kèm theo mưa nhỏ, mưa phùn do không khí lạnh đưa hơi nước từ biển vào. Không chỉ là một đợt rét đậm, ở nhiều nơi còn xảy ra hiện tượng giông lốc, mưa đá hay gió giật mạnh.
Rét nàng Bân kéo dài bao lâu?
Rét nàng Bân như một khúc giao mùa nên không kéo dài quá lâu. Nó chỉ xuất hiện một vài ngày cho đến vài tuần, đủ để người ta nhận thấy sự chuyển mình của thời tiết. Khi bạn đang quen với những ngày oi ả, nắng nóng, bỗng một ngày tỉnh dậy thấy những cơn gió se se lạnh luồn qua cửa sổ, những cơn mưa như dội đi hết bực bội, khó chịu, khiến lòng người thấy thoải mái hơn.
Xem thêm:
Những địa điểm du lịch 30/4 1/5 cực hot nên đi
Loạt thiết bị phục vụ tiệc siêu ưu đãi mùa du lịch hè
Cần làm gì khi xuất hiện rét nàng Bân?
Khi thời tiết thay đổi thất thường từ nóng sang lạnh rồi lại sang nóng nên rất dễ bị cảm, ốm, có trường hợp còn tử vong do bị sốc nhiệt. Vì thế mới có câu” Rét tháng Ba bà già chết cóng”. Để tránh những tác hại tiêu cực này, sau đây chúng tôi sẽ gợi ý cho bạn những cách bảo vệ sức khỏe khi rét nàng Bân đi qua.
Giữ ấm cơ thể
Khi cơ thể đang quen với nhiệt độ cao, bỗng bị giảm đột ngột, hãy giữ ấm cơ thể bằng cách mặc thật ấm nhé. Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột vô cùng nguy hiểm, nhất là người già và trẻ nhỏ. Vì thế hãy mặc nhiều áo ấm, áo chắn gió khi đi đường, đừng quên quàng khăn, bịt tai hay đội mũ nữa nhé.
Có chế độ dinh dưỡng khoa học
Để cơ thế có sức đề kháng, chống lại bệnh tật thì một chế độ dinh dưỡng khoa học là vô cùng quan trọng. Ngoài việc ăn nhiều rau xanh, trái cây thì một số thực phẩm như hành, tỏi, gừng, quế… cũng rất tốt trong việc giữ ấm cơ thể.
Tránh uống đồ lạnh và đồ có cồn
Uống đồ uống lạnh hay đồ có cồn sẽ khiến nhiệt độ giảm nhanh hơn nên bạn không nên uống trong những ngày này. Thay vào đó là uống trà gừng, trà thảo mộc, nước trái cây… sẽ rất tốt.
Tăng cường hoạt động
Cơ thể hoạt động nhiều sẽ giúp khí huyết lưu thông, các mạch máu giãn ra để chuyển chất dinh dưỡng đi nuôi cơ thể và từ đó sản sinh nhiệt giúp cơ thể nóng lên.
Nếu có các dấu hiệu bất thường như rét run, co giật, méo miệng, khó nói… thì hãy nhanh chóng nhờ sự giúp đỡ của bác sĩ.
Chắc bạn đã biết rét nàng Bân là gì rồi đúng không nào? Tạo hóa ban tặng những điều kỳ diệu và tuyệt vời thì chúng ta hãy đón nhận một cách trọn vẹn nhất. Chỉ cần chuẩn bị một chút quần áo ấm, một ly cafe hay trà ấm, ngồi bên khung cửa ngắm nhìn sự thay đổi của đất trời cũng đủ thơ mộng. Cũng chính vì thế mà rét nàng Bân được rất nhiều nghệ sĩ đưa vào hồn thơ của mình.
Có thể bạn quan tâm: