Tại sao đau xương cụt
Đau xương cụt là tình trạng đau nhức xảy ra xung quanh hoặc trong cấu trúc xương ở dưới cùng của cột sống. Tình trạng này xuất hiện do ngồi lâu trên bề mặt cứng, chấn thương, sinh con hoặc do một số bệnh lý làm ảnh hưởng đến khớp. Cơn đau thường âm ỉ và nhói lên khi thực hiện một số hoạt động liên quan. Tìm hiểu đau xương cụt là bệnh gì? Nguy hiểm không? Nguyên nhân và cách điều trịĐau xương cụt là cơn đau xảy ra xung quanh hoặc trong cấu trúc xương cụt (xương dưới cùng của cột sống). Cơn đau thường âm ỉ, kéo dài từ vài tiếng đồ hồ đến vài tháng tùy theo mức độ nghiêm trọng. Đau thường giảm nhẹ khi nghỉ ngơi, đau nặng và nhói lên như điện giật khi thực hiện những hoạt động liên quan. Cụ thể như đại tiện, quan hệ tình dục, ngồi, đứng lên trong khi ngồi, đứng lâu, va chạm với các vật dụng xung quanh… Đau xương cụt thường tiến triển từ một chấn thương xương cụt khi va đập/ ngã, sinh con qua đường âm đạo, ngồi lâu trên bề mặt hẹp hoặc cứng, thay đổi khớp thoái hóa. Để cải thiện, người bệnh có thể áp dụng một số biện pháp chăm sóc và chữa đau tại nhà hoặc liên hệ với bác sĩ để được kê đơn thuốc phù hợp. Đau và căng ở vùng trên mông là triệu chứng chính của đau xương cụt. Đặc điểm cơn đau:
Một số triệu chứng khác:
Đau xương cụt thường xảy ra do một số nguyên nhân sau:
Khi ngồi trên bề mặt không thoải mái trong thời gian dài (như ngồi trên băng ghế cứng hoặc hẹp), xương cụt sẽ bị chèn ép và chịu nhiều áp lực từ trọng lượng cơ thể dẫn đến căng và đau nhức. Chấn thương xương cụt do va đập vào vật cứng hoặc té ngã thường gây đau nhói kèm theo bầm tím và sưng tại vùng xương cụt. Một số chấn thương nghiêm trọng hơn có thể bao gồm gãy xương cụt và trật khớp. Sự hao mòn chung do quá trình lão hóa và những chuyển động lặp đi lặp lại làm tổn thương khớp và tạo ra cơn đau vùng xương cụt. Trong thời kỳ mang thai (đặc biệt là ba tháng cuối thai kỳ), hormone relaxin và estrogen sẽ làm nới lỏng các dây chằng xung quanh và kết nối với xương cụt nhằm tạo không gian cho sự phát triển của em bé. Điều này làm mất tính liên kết, khớp xương lỏng lẻo và phát sinh cơn đau. Đây là nguyên nhân phổ biến gây đau xương cụt khi mang thai.
Đau xương cụt sau sinh thường xảy ra ở phụ nữ sinh con qua đường âm đạo. Nguyên nhân là do kích thước thai nhi chèn ép lên vùng xương cụt dẫn đến tổn thương, rối loạn chức năng sàn chậu và phát sinh cơn đau. Sinh con qua đường âm đạo tạo áp lực lên vùng xương cụt, rối loạn chức năng sàn chậu và phát sinh cơn đauĐau xương cụt thường gặp ở những người thừa cân và béo phì. Nguyên nhân là do vùng xương cụt và cột sống thắt lưng chịu nhiều áp lực từ trọng lượng dư thừa. Lâu ngày dẫn đến tổn thương và đau nhức. Tuy nhiên việc giảm cân nhanh chóng không phải là biện pháp an toàn. Bởi lúc này các lớp đệm bảo vệ xương cụt sẽ mất đi khiến xương cụt nhạy cảm và dễ tổn thương hơn. Tương tự như các vị trí khác, xương cụt cũng bị tổn thương do quá trình lão hóa của cơ thể theo thời gian. Cụ thể thoái hóa làm xơ hóa sụn, phát triển gai xương dẫn đến tổn thương xương cụt và chèn ép dây thần kinh ở khu vực này. Chế độ ăn uống nghèo nàn có thể gây ra tình trạng thiếu hụt canxi và các chất dinh dưỡng thiết yếu khác. Từ đó khiến xương yếu, dễ tổn thương và dễ phát sinh cơn đau. Trường hợp này thường gặp ở phụ nữ mang thai và sinh con.
Táo bón khiến người bệnh rặn nhiều trong khi đi đại tiện. Điều này tạo một lực nén lên xương cụt và gây đau. Ngoài ra táo bón và bệnh trĩ còn làm tăng áp lực lên ổ bụng dẫn đến đau nhức vùng xương cụt. Táo bón kéo dài và bệnh trĩ khiến vùng xương cụt chịu nhiều áp lực và thường xuyên đau nhứcTrong một số ít trường hợp, đau xương cụt xảy ra do những bệnh lý sau:
Hầu hết các trường hợp bị đau xương cụt không quá nghiêm trọng và có thể tự điều trị bằng cách biện pháp chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên trong một số trường hợp, đau xương cụt có thể xảy ra do chấn thương mạnh dẫn đến gãy xương và trật khớp hoặc là triệu chứng của các bệnh lý nghiêm trọng (khối u, nhiễm trùng…). Vì thế Người bệnh cần đến bệnh viện nếu đau kéo dài hơn 5 ngày hoặc đau dữ dội làm ảnh hưởng đến tâm lý và khả năng vận động. Ngoài ra bạn cũng nên đến bệnh viện khi đau nhiều kèm theo những dấu hiệu bất thường khác. Cụ thể như:
Đau xương cụt và nguyên nhân gây đau được chẩn đoán qua hai giai đoạn, bao gồm chẩn đoán lâm sàng và chẩn đoán cận lâm sàng. Đầu tiên để chẩn đoán đau xương cụt, người bệnh sẽ được kiểm tra bệnh sử, tình trạng sức khỏe hiện tại, lần sinh con gần nhất và những chấn thương trước đó. Sau đó bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám tại chỗ và khu vực xung quanh, đồng thời yêu cầu bệnh nhân mô tả triệu chứng để đánh giá tình trạng.
Sau khi kiểm tra lâm sàng, người bệnh sẽ được yêu cầu thực hiện một số kỹ thuật giúp đánh giá tổn thương thực thể và tìm kiếm nguyên nhân. Bao gồm:
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây đau xương cụt và mức độ nghiêm trọng, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà hoặc điều trị y tế. Một số biện pháp dưới đây có thể giúp bạn giảm đau ở vùng xương cụt, cụ thể: + Điều chỉnh tư thế Để giảm đau xương cụt, người bệnh nên điều chỉnh tư thế nhằm giảm áp lực lên khu vực tổn thương. Người bệnh cần ngồi thẳng lưng, thẳng cổ vai và hóp bụng trên ghế có lưng tựa. Có thể ngồi trên bề mặt mềm hoặc một chiếc gối được cắt khuyết ở vùng xương cụt để giảm áp lực lên vị trí tổn thương. Không nên thực hiện một số tư thế ngồi làm mất sự cân bằng và đối xứng của cơ thể như ngồi bắt chéo chân, ngồi nghiêng sang một bên. Ngoài ra bạn cần tránh ngồi lâu một chỗ. Nên thường xuyên đứng dậy và đi lại để máu huyết lưu thông, giảm áp lực lên khu vực tổn thương và giảm đau. Đứng thẳng lưng, vai và cổ thẳng. Nên đi lại, không nên đứng lâu. Nằm nghiêng, hai chân hơi co và kẹp một chiếc gối giữa hai đầu gối khi ngủ. Tư thế này giúp cân bằng hai bên cơ thể, giảm áp lực lên xương cụt và giảm đau hiệu quả. Ngoài ra bạn cũng có thể nằm ngửa và thả lỏng chân tay. + Nghỉ ngơi Tương tự như một số vị trí khác trên cơ thể, nghỉ ngơi có thể làm dịu cơn đau vùng xương cụt hiệu quả. Bởi các đốt xương và dây chằng xung quanh sẽ được thư giãn khi nghỉ ngơi. Đồng thời giảm áp lực lên vùng xương cụt và giảm đau. Để giảm đau hiệu quả, bạn nên nằm nghỉ hoặc ngồi trên ghế mềm, có lưng tựa. Không nên cố gắng vận động hoặc đi lại vì có thể làm tăng mức độ đau. Nghỉ ngơi giúp thư giãn các cơ vùng chậu, giảm áp lực lên vùng xương cụt và làm dịu cơn đau hiệu quả+ Tắm với nước ấm/ chườm ấm Tắm với nước ấm/ chườm ấm là biện pháp giảm đau xương cụt hiệu quả, nên áp dụng mỗi ngày. Sử dụng nhiệt độ cao có thể giúp thư giãn dây chằng và xương khớp, giảm căng cơ, giảm mạch và tăng lưu thông máu. Đồng thời giảm viêm và giảm đau hiệu quả. Ngoài ra tắm với nước ấm còn giúp thư giãn đầu óc và cải thiện tâm trạng, giảm mức độ nghiêm trọng của cơ đau. Vì căng thẳng là một trong những yếu tố làm khởi phát và cường độ đau. Hướng dẫn chườm ấm:
+ Chườm lạnh Nhiệt độ thấp từ biện pháp chườm lạnh có tác dụng co mạch, giảm lưu thông máu và giảm sưng. Ngoài ra biện pháp này còn có tác dụng giảm đau và đánh tan vết bầm. Chườm lạnh phù hợp với những bệnh nhân bị đau xương cụt do chấn thương. Biện pháp này nên được thực hiện trong 72 giờ đầu sau chấn thương để đạt hiệu quả cao nhất. Hướng dẫn chườm lạnh:
+ Ăn uống đủ chất Để tăng sức khỏe và hạn chế đau vùng xương cụt, bạn cần duy trì chế độ ăn uống khoa học và đủ chất. Đặc biệt cần tăng cường bổ sung vitamin C, D và đảm bảo đáp ứng nhu cầu canxi của cơ thể. Biện pháp này có tác dụng nâng cao sức khỏe tổng thể và độ chắc khỏe của xương, chống viêm, và xoa dịu cơn đau. Ngoài ra bổ sung nhiều canxi và vitamin C còn giúp giảm nguy cơ đau xương cụt do thoái hóa, nhiễm trùng, khối u. Đồng thời tăng khả năng chữa lành tổn thương, phòng ngừa bệnh loãng xương và nhiều bệnh xương khớp nghiêm trọng khác. Một số chất dinh dưỡng thiết yếu khác, tốt cho hệ xương và quá trình điều trị đau xương cụt:
+ Xoa bóp vùng xương cụt Người bệnh có thể xoa bóp để giảm đau xương cụt. Biện pháp này có tác dụng thư giãn dây chằng, mạch máu và các khớp xương, tăng lưu thông máu, giảm căng cơ và giảm đau. Ngoài ra lực tác động từ bàn tay còn có tác dụng hỗ trợ giảm áp lực lên vùng xương cụt, xoa dịu dây thần kinh tổn thương, giảm sưng, thư giãn và giúp dễ ngủ. Hướng dẫn cách xoa bóp vùng xương cụt:
+ Điều chỉnh thói quen sinh hoạt Một số thói quen sinh hoạt có thể giúp hạn chế và giảm đau xương cụt hiệu quả:
+ Kiểm soát cân nặng Để giảm áp lực và giảm đau xương cụt, người bệnh cần kiểm soát cân nặng, tránh thừa cân và béo phì. Đối với những trường hợp có cân nặng dư thừa, bạn cần áp dụng các biện pháp giảm cân khoa học như tập thể dục, chế độ ăn uống nhiều rau xanh và thịt nạc. Lưu ý không nên giảm cân nhanh hoặc áp dụng các biện pháp giảm cân thiếu khoa học. Vì điều này có thể khiến sức khỏe suy yếu, làm mòn lớp đệm bảo vệ xương cụt và gây tổn thương xương. + Yoga Người bệnh được khuyên vận động và tập yoga mỗi ngày để phòng ngừa và khắc phục đau xương cụt. Các nghiên cứu cho thấy một số tư thế trong yoga có thể giúp bạn tăng độ đàn hồi và độ bền của dây chằng, giảm lực nén lên vùng xương cụt, tăng khả năng vận động và giúp khớp xương chắc khỏe. Sunbird Pose (tư thế chim sẻ đi nắng) Yoga tư thế Sunbird Pose có tác dụng ổn định cột sống và xương cụt, tăng cường sức mạnh cho lưng và giảm đau.
Child’s Pose (tư thế trẻ em) Bài tập yoga tư thế Child’s Pose giúp làm săn chắc cơ xương chậu, kéo giãn lưng và kích thích lưu thông máu đến các cơ quan. Ngoài ra tư thế này còn giúp giảm đau, giảm áp lực lên xương cụt, xoa bóp các cơ quan nội tạng và tiêu hóa dễ dàng.
Trikonasana (tư thế tam giác) Bài tập yoga tư thế tam giác (Trikonasana) có tác dụng mở rộng hông, ổn định xương cụt và cột sống, tăng cường sức mạnh cho chân và gân kheo. Ngoài ra bài tập này còn giúp giảm đau lưng, giúp tiêu hóa tốt và phòng ngừa táo bón.
Pigeon Pose (tư thế chim bồ câu) Bài tập yoga tư thế chim bồ câu có tác dụng duỗi lưng và cơ mông, mở rộng hông và giảm đau ở xương cụt.
Marjaryasana (tư thế mèo – bò) Bài tập Marjaryasana có tác dụng làm nóng và kéo dài cột sống, thư giãn các khớp xương, tăng lưu thông máu, giảm đau và giảm áp lực lên xương cụt.
Nếu đau xương cụt nghiêm trọng và kéo dài, người bệnh nên đến bệnh viện để được khám và hướng dẫn điều trị y tế. + Sử dụng thuốc Một số loại thuốc sẽ được sử dụng để giảm đau nhói vùng xương cụt, bao gồm:
+ Vật lý trị liệu Người bệnh có thể được yêu cầu vật lý trị liệu trong thời gian dùng thuốc. Tùy thuộc vào tình trạng, bệnh nhân sẽ được dùng nhiệt hoặc hướng dẫn một số bài tập vật lý trị liệu nhằm giảm đau. Vật lý trị liệu có tác dụng tăng cường các cơ hỗ trợ xương cụt (cơ sàn chậu, cơ bụng), xoa dịu cơn đau, tăng lưu thông máu và cải thiện khả năng vận động. Đồng thời hỗ trợ đưa xương cụt về vị trí đúng nếu có sai lệch. + Phẫu thuật Hầu hết các trường hợp đau xương cụt đều có đáp ứng tốt với phương pháp điều trị bảo tồn, cơn đau có thể thuyên giảm đến khi xương cụt lành lại. Tuy nhiên nếu đau xương cụt do các bệnh lý nguy hiểm (khối u, gãy xương, áp xe…) hoặc điều trị bảo tồn không đạt hiệu quả, bác sĩ có thể tư vấn phẫu thuật để cải thiện tình trạng. Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân, người bệnh có thể được phẫu thuật loại bỏ một phần tổn thương hoặc cắt bỏ toàn bộ xương cụt. Sau đó kết hợp với một số biện pháp khác để phục hồi chức năng. Phẫu thuật khi điều trị bảo tồn không đạt hiệu quả hoặc đau xương cụt do các bệnh lý nguy hiểmĐau xương cụt không được ngăn ngừa hoàn toàn. Tuy nhiên bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh khi thực hiện một số biện pháp sau:
Đau xương cụt thường xảy ra do những vấn đề trong sinh hoạt như ngồi, lâu, ngồi sai tư thế, chấn thương… Tuy nhiên cơn đau cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nghiêm trọng (gãy xương, khối u, ung thư, áp xe…). Vì thế khi bị đau nhiều, đau kéo dài hoặc kèm theo nhiều biểu hiện bất thường, người bệnh cần liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị đúng cách. |