Nghén khi mang thai có tốt không

NGHÉN là tình trạng rất phổ biến trong thai kỳ với các triệu chứng như: buồn nôn, nôn ói, mệt mỏi, ăn uống kém ngon miệng, giảm cân, mất nước…Nghén thường xảy ra vào buổi sáng nên có tên tiếng Anh là “morning sickness”, tuy nhiên nó có thể xảy ra vào bất cứ buổi nào trong ngày.

Nghén thường xảy ra vào trước tuần thai thứ 9 và kết thúc trước tuần 12-14. Tuy nhiên cũng có một số trường hợp nghén kéo dài qua vài tháng và có thể suốt thai kỳ.

Khoảng 0,3 – 3% thai kỳ bị tình trạng NGHÉN NẶNG (Hyperemesis gravidarum), mẹ nôn ói nhiều làm giảm trên 5% cân nặng và các biến chứng khác của tình trạng mất nước. Lúc này mẹ cần được điều trị để giảm nôn ói, bồi hoàn nước và điện giải. Nếu nặng hơn nữa có thể cần nhập viện. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ nghén nặng:

• Mang đa thai (song thai, tam thai…)

• Thai kỳ trước cũng bị nghén (có thể nặng hoặc nhẹ)

• Có mẹ hoặc chị em gái bị nghén nặng

• Tiền sử bị chóng mặt khi thay đổi tư thế hoặc đau đầu migraine

• Mang thai là con gái

Hình minh họa - Nguồn Internet

Ngoài nghén do thai thì nôn và buồn nôn còn có thể do một số nguyên nhân khác như: viêm dạ dày trá tràng, ngộ độc thực phẩm, bệnh tuyến giáp, bệnh túi mật…Cần báo cho BS biết để phát hiện những bệnh lý này nếu mẹ bị nôn, buồn nôn với tính chất không giống như thông thường:

• Nôn và buồn nôn xảy ra sau tuần thai thứ 9

• Nôn và buồn nôn kèm một trong các triệu chứng: đau bụng, sốt, đau đầu, bướu cổ

NGHÉN ẢNH HƯỞNG NHƯ THẾ NÀO ĐẾN THAI?

Nghén thường không ảnh hưởng đến thai nhi và không cho thấy là em bé bị nguy hiểm. Ngược lại nghén cho thấy thai đang phát triển tốt, bánh nhau tăng tiết một số nội tiết tố như BhCG, estrogen vào máu mẹ và làm mẹ bị nghén. Một vài nghiên cứu cho thấy những mẹ bị nghén trong thai kỳ có tỷ lệ sẩy thai thấp hơn người không nghén. Tuy nhiên nếu mẹ bị nghén quá nhiều và bị sụt cân thì có thể làm bé bị nhẹ cân lúc sanh. Một số trường hợp mẹ đang nghén bỗng đột ngột hết nghén thì mẹ nên đi khám lại để kiểm tra tình trạng thai.

ĐIỀU TRỊ KHÔNG DÙNG THUỐC

 • Một số nghiên cứu cho thấy uống vitamine 3 tháng trước thụ thai có thể làm giảm tần suất và độ nặng của nghén.

• Quá no hay quá đói đều làm tăng cảm giác nôn, buồn nôn. Do đó mẹ nên chia nhỏ cữ ăn thành nhiều bữa thay vì chỉ ăn 3 cữ chính. Thêm các cữ như xế trưa, xế chiều, tối trước khi ngủ. Thử ăn vài cái bánh bích quy, snack vào buổi sáng khi vừa ngủ dậy để trung hòa acid dạ dày sau một đêm ngủ dài.

• Tránh các loại mùi gây khó chịu có thể khởi phát cảm giác buồn nôn như mùi nước hoa, nước xịt phòng, nước tẩy rửa, mùi tỏi, cà phê… Mở cửa sổ để phòng thông thoáng và tránh nơi ngột ngạt.

• Tránh các thức ăn nhiều dầu mỡ, thức ăn quá ngọt, nặng mùi…

• Thử các thức ăn đơn giản, dễ tiêu hóa, không mùi, không dầu mỡ, khô như chuối, cơm, bánh mì, mỳ ý, khoai tây, ngũ cốc… Các loại thực phẩm mát lạnh như sa lát, sữa chua, trái cây hoặc súp lạnh cũng giúp ích cho hệ tiêu hóa trong thai kỳ.

• Thuốc sắt có thể gây kích thích dạ dày và tăng cảm giác buồn nôn. Do đó mẹ có thể ngưng sắt trong giai đoạn nghén nhiều và bắt đầu uống lại khi nghén giảm đi. Đừng quên vẫn tiếp tục uống viên acid folic đơn thuần trong giai đoạn này.

• Thử ngậm gừng tươi, mứt gừng, kẹo gừng, trà gừng

• Uống nhiều nước. Các loại nước lạnh, chua, có mùi dễ chịu như nước chanh, nước cam, bạc hà, trà xanh…có thể làm mẹ dễ chịu hơn. Nên uống nước 30p trước và sau khi ăn thức ăn đặc để tránh làm dạ dày quá đầy sau ăn.

ĐIỀU TRỊ BẰNG THUỐC

Nếu sau khi thay đổi sinh hoạt và chế độ ăn vẫn không cải thiện tình trạng và sau khi loại trừ các nguyên nhân khác có thể gây nôn, buồn nôn thì BS có thể chỉ định một số loại thuốc giúp điều trị:

• Vitamin B6 và doxylamine: Vitamin B6 là thuốc an toàn, không cần kê toa để giảm buồn nôn nhưng tác dụng khá yếu. Nếu không cải thiện có thể kết hợp thêm doxylamine. Loại viên phối hợp 2 thuốc này không gây nguy hiểm lên thai và đã được FDA công nhận sử dụng tại Mỹ năm 2013 cho điều trị nôn và buồn nôn trong thai kỳ.

• Thuốc chống nôn: nếu vitamin B6 và doxylamine không đủ cải thiện tình trạng thì BS có thể chỉ định thêm thuốc chống nôn cho mẹ. Một số loại có thể dùng an toàn trong thai kỳ nhưng cũng có nhiều loại cần cân nhắc, chỉ sử dụng khi lợi ích lớn hơn nguy cơ. Do đó mẹ nên đi khám BS chứ không nên tự mua toa về nhà uống.

Trong quá trình mang thai, rất nhiều bà bầu khổ sở vì bị ốm nghén. Hiện tượng này gây ra các cảm giác buồn nôn khó chịu khiến bà bầu không thể ăn được gì. Vậy nếu mang thai bị ốm nghén thì cách khắc phục như thế nào? Thông qua bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ chia sẻ đến các bà bầu những thông tin hữu ích về vấn đề này.

1. Ốm nghén là gì?

Ốm nghén là tình trạng hay gặp ở phụ nữ mang thai 3 tháng đầu, bao gồm nhiều triệu chứng như : buồn nôn, nôn, mất ngủ,... Đây là triệu chứng liên quan đến buồn nôn hoặc nôn của thai kỳ và có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong ngày. Thời điểm xảy ra triệu chứng buồn nôn và nôn ở các thai phụ là khác nhau. Tuy nhiên theo thống kê, trong giai đoạn mang thai thì khoảng 70% chị em, có triệu chứng buồn nôn từ tuần thứ 4 cho đến tuần 16. Khoảng 10% trong số này vẫn còn xuất hiện triệu chứng sau tuần thứ 20, thậm chí là đến khi sinh nở. Ở những người có cơ địa nhạy cảm thường biểu hiện nôn ói từ sớm và diễn ra rất nghiêm trọng, khó kiểm soát.

Trong quá trình mang thai, đa số các bà bầu đều gặp phải các triệu chứng nghén

2. Nguyên nhân gây ốm nghén

Trong quá trình mang thai, đa số các thai phụ đều phải trải qua tình trạng thai nghén ở nhiều mức độ nặng nhẹ khác nhau. Cho đến nay, nguyên nhân dẫn đến tình trạng này vẫn chưa được làm rõ. Một số giả thuyết được đề xuất, là do sự thay đổi nội tiết tố của tuyến sinh dục ở người mẹ. Khi mang thai, cơ thể sẽ sản xuất một lượng lớn hormone progesterone làm giãn các cơ của hệ tiêu hóa, khiến thức ăn trong dạ dày bị đẩy lên thực quản gây ra cảm giác buồn nôn. 

Ngoài ra hormone này còn làm chậm khả năng tiêu hóa, gây ra chứng khó tiêu. Sau khoảng 48 - 72 giờ, lượng hormone có thể tăng gấp đôi và tiếp tục tăng lên trong suốt thai kỳ. 

3. Đối tượng có nguy cơ bị Ốm nghén

Các triệu chứng thai nghén gây ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống sinh hoạt cũng như công việc của thai phụ. Tuy nhiên, trong quá trình mang thai không phải tất cả bà bầu đều có biểu hiện của thai nghén. Những bà bầu có nguy cơ cao bị thai hành đó là:

• Bà bầu mới mang thai lần đầu.

• Người có tiền sử bị nghén nặng ở lần mang thai trước đó.

• Bà bầu quá béo, bị thừa cân.

• Bà bầu đang mang song thai hoặc đa thai.

• Bà bầu bị mắc bệnh nguyên bào nuôi, do sự gia tăng của tế bào bên trong tử cung.

Những bà bầu mới mang thai lần đầu thường có nguy cơ bị ốm nghén cao hơn so với bình thường

4. Triệu chứng và phân loại ốm nghén

Triệu chứng

Các triệu chứng ốm nghén thường xuất hiện vào bất cứ thời điểm nào trong ngày. Đặc biệt là khi có sự kích thích về mùi, vị của các thực phẩm như thịt, cá còn sống,… thai phụ sẽ có cảm giác buồn nôn và bị nôn mửa. Trong những trường hợp, nếu thai phụ nôn ói quá nhiều sẽ dẫn đến tình trạng cơ thể bị mất nước. Đồng thời, sự nhạy cảm với mùi vị của thức ăn khiến mẹ bầu ăn không ngon và tỏ ra chán ăn.

Không chỉ thế, bà bầu còn luôn bị hoa mắt chóng mặt, nặng hơn là bị sụt cân vì không cung cấp đủ chất dinh dưỡng. Vì vậy, chúng ta có thể nhận thấy được sự mệt mỏi, thiếu năng lượng và không thể tập trung vào công việc khi bà bầu bị “thai nghén”.

Phân loại

Dựa vào mức độ của các triệu chứng mà có thể chia ốm nghén thành hai loại sau:

- Nghén thông thường:  Có khoảng 80% bà bầu bị thai nghén dạng này. Trong quá trình bị thai hành, bà bầu luôn cảm thấy mệt mỏi do các cơn nôn ói. Nhưng tình trạng nôn ói chỉ xảy ra với mức độ vừa phải, vẫn giữ được thức ăn trong dạ dày. Vì vậy, bà bầu không bị sút cân, đồng thời sau khoảng 12 - 20 tuần hoặc sớm hơn thì biểu hiện nôn ói cũng giảm dần.

- nghén nặng: Có khoảng 1 - 1,5% bà bầu bị thai nghén nặng. Trong khoảng thời gian này, bà bầu thường xuyên bị nôn ói và xảy ra với mức độ trầm trọng nên thức ăn trong dạ dày bị tống hết ra ngoài. Đồng thời, chán ăn và không ăn được gì đã khiến cho bà bầu bị giảm từ 2 - 10kg. Cơ thể bị suy nhược nên bà bầu rất hay mệt mỏi và chóng mặt. Tình trạng này thường bắt đầu từ 3 tháng đầu của thai kỳ và có thể kéo dài cho đến khi sinh nở.

Bà bầu nên đến thăm khám bác sĩ khi tình trạng nôn ói ngày càng xảy ra thường xuyên hơn

Khi tình trạng nôn ói xả ra liên tục và không thể kiểm soát được, bà bầu nên đến cơ sở y tế để kiểm tra xem tình trạng thai nghén. Bác sĩ sẽ lấy mẫu máu và nước tiểu để phát hiện dấu hiệu mất nước hoặc xét nghiệm các vấn đề về dạ dày - ruột của thai phụ. Vì rất có thể đây chính là nguyên nhân gây buồn nôn và nôn ói. 

Ngoài ra, bác sĩ còn chỉ định thực hiện siêu âm để xác định bà bầu có mang song thai hay có khối u trong tử cung hay không. Sau khi có kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán và có biện pháp làm giảm chứng nôn ói cho bà bầu.

5. Phòng ngừa và điều trị

Dù ốm nghén ở mức độ nào cũng đều gây ảnh hưởng đến bà bầu. Để khắc phục tình trạng này, bà bầu có thể áp dụng những biện pháp dưới đây:

• Để giảm triệu chứng nôn ói làm bạn mệt mỏi, bạn nên tránh tiếp xúc với các loại thực phẩm có mùi vị kích thích như: cá, thịt còn sống,…

• Uống nước thường xuyên vì nôn ói nhiều sẽ khiến bạn bị mất nước. Khi uống, chỉ nên uống từng ngụm nhỏ và uống giữa các bữa ăn, việc này sẽ giúp bạn ngăn ngừa cảm giác buồn nôn.

• Chia nhỏ bữa ăn và không nên để dạ dày trống vì sẽ khiến bạn cảm thấy buồn nôn hơn. Lúc này, bạn có thể ăn một lượng nhỏ thực phẩm giàu xơ, thức ăn ít đường, ít béo như bánh mì, cơm,… Đặc biệt, để cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho thai nhi, bạn nên ưu tiên các loại thực phẩm giàu protein như thịt, trứng, sữa,…

• Ngủ đủ giấc và nghỉ ngơi càng nhiều sẽ giúp bạn giảm bớt mệt mỏi, đồng thời tránh căng thẳng và lo âu vì sẽ ảnh hưởng xấu đến thai nhi.

• Sử dụng các sản phẩm được chế biến từ gừng như: trà gừng, bánh kẹo gừng có thể giúp bạn làm giảm buồn nôn và  ói mửa.

• Phương pháp bấm huyệt, châm cứu, xoa bóp cũng có hiệu quả giúp giảm cảm giác buồn nôn.

Xoa bóp sẽ giúp bà bầu thư giãn và giảm cảm giác buồn nôn khó chịu

Đối với những bà bầu bị nôn nghén nặng, thì có thể sử dụng một số loại thuốc kháng histamin theo sự chỉ định của bác sĩ để giảm tình trạng nôn ói.

Ốm nghén khiến bà bầu cảm thấy rất khó chịu và mệt mỏi. Do đó, tình trạng này gây ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe cũng như công việc của thai phụ. Vì vậy, để giảm thiểu các triệu chứng thai nghén, bà bầu có thể áp dụng những biện pháp mà bài viết vừa chia sẻ. Nếu tình trạng nôn ói vẫn không thuyên giảm, bà bầu nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và có biện pháp điều trị kịp thời.