Xét nghiệm TPHA định lượng và TPHA định tính là 2 phương pháp xét nghiệm giúp chẩn đoán bệnh giang mai nhanh chóng với kết quả chính xác.
Xét nghiệm TPHA là gì?
Giang mai là một bệnh lý nguy hiểm lây lan nhanh qua đường tình dục. Bệnh phát triển qua nhiều giai đoạn, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Thậm chí có thể gây tử vong cho người bệnh nếu không được điều trị sớm và đúng cách. Bởi vậy, việc phát hiện và chẩn đoán bệnh sớm có vai trò quan trọng. Giúp việc điều trị bệnh được hiệu quả và tránh được những biến chứng nguy hiểm sau này.
Xét nghiệm TPHA là một trong những xét nghiệm giúp phát hiện và chẩn đoán được bệnh giang mai một cách nhanh chóng và chính xác nhất. TPHA hay còn gọi là Treponema pallidum, đây là một phương pháp ngưng kết hồng cầu vi khuẩn giang mai. Xét nghiệm được thực hiện bằng cách cho hồng cầu đã được gắn kháng nguyên có xoắn khuẩn giang mai tiếp xúc với huyết thanh của người nghi bị giang mai để tạo thành phản ứng ngưng kết. Thông qua phản ứng ngưng kết hồng cầu sẽ phát hiện được các kháng thể kháng vi khuẩn giang mai có trong huyết thanh hoặc dịch não tủy của người bệnh. Xét nghiệm TPHA được dùng để sàng lọc xoắn khuẩn giang mai ở tất cả các giai đoạn của bệnh.
Các xét nghiệm TPHA
Xét nghiệm TPHA được tiến hành bằng cách bác sĩ lấy máu tại cánh tay của người bệnh. Sau đó thực hiện phân tích tại phòng thí nghiệm bằng cách sử dụng thẻ kiểm tra với các giếng [ống nghiệm]. Xét nghiệm TPHA bao gồm xét nghiệm TPHA định tính và TPHA định lượng.
Xét nghiệm TPHA định lượng:
Phương pháp này có độ nhạy và độ đặc hiệu khá cao từ 85 – 100%. Trong quá trình xét nghiệm các tế bào hồng cầu được nhạy cảm với các kháng nguyên từ Treponema pallidum dựa vào phương pháp đông máu gián tiếp. Xét nghiệm TPHA định lượng được thực hiện như sau:
- Đầu tiên là pha loãng huyết thanh theo tỷ lệ 1/20 bao gồm 190 giọt dung dịch pha loãng và 10 giọt huyết thanh.
- Nhỏ 25 giọt huyết thanh pha loãng vào ống nghiệm từ thứ 4 - 10.
- Sau đó nhỏ tiếp 25 giọt huyết thanh pha loãng vào ống nghiệm số 2, 3.
- Nhỏ 25 giọt huyết thanh đã pha loãng vào ống nghiệm 4, hòa đều. Chuyển tiếp huyết thanh pha loãng sang các ống nghiệm sau cho đến hết ống nghiệm số 10 thì dừng lại.
- Hãy chắc chắn rằng Test cell cùng control cell đã được bao phủ hoàn toàn. Cho thêm 75 giọt control cell vào trong ống nghiệm 2, còn test cell đưa vào ống nghiệm số thứ tự tiếp theo.
- Dùng tay đã đeo găng gõ nhẹ vào tấm vi lọc nhằm cho hỗn hợp được hòa trộn đều với nhau.
- Lắc nhẹ và sau đó để nguyên như vậy ở nhiệt độ phòng. Nhận định kết quả sau 45 phút.
Xét nghiệm định tính:
Đây là một phản ứng trong quá trình xét nghiệm giang mai. Xét nghiệm này được thực hiện bằng cách sử dụng chất dẫn TPHA theo phương thức định đính để cho ra kết quả chẩn đoán bệnh giang mai.
Xét nghiệm TPHA được tiến hành qua các bước sau:
- Pha loãng huyết thanh với tỷ lệ 1/20 cho vào ba ống nghiệm và đánh dấu theo thứ tự.
- Nhỏ dung dịch tế bào có nồng độ pha loãng 1/80 không gắn kháng nguyên vào ống nghiệm thứ 2.
- Thực hiện tương tự như vậy với ống nghiệm thứ 3.
- Sau khi nhỏ dung dịch thì lắc nhẹ khay nhựa hoặc để máy rung ở tốc độ trong 5 phút. Sau đó đậy lại và đợi từ 45 – 60 phút trong nhiệt độ phòng sau đó nhận định kết quả.
Cách đọc kết quả sau khi xét nghiệm TPHA
Điều kiện để chấp nhận kết quả xét nghiệm TPHA định tính và định lượng có ý nghĩa là:
Ống nghiệm chứa mẫu bệnh với dung dịch tế bào không gắn kháng nguyên bắt buộc phải âm tính. Biểu hiện bằng việc tế bào lắng xuống đáy ống nghiệm tạo thành 1 nút nhỏ có tỷ lệ 1/80/
- Mẫu bệnh phẩm xét nghiệm ra chứng dương phải kết luận dương tính.
- Mẫu bệnh phẩm xét nghiệm ra chứng âm phải kết luận âm tính.
Xét nghiệm TPHA định tính và định lượng có thể cho những kết quả như sau:
Kết quả âm tính:
Có nghĩa là không tìm thấy xoắn khuẩn giang mai và có thể bạn không có bệnh. Tuy nhiên bạn có thể thực hiện thêm xét nghiệm sàng lọc khác nếu nghi ngờ rằng mình đã tiếp xúc với xoắn khuẩn giang mai.
Kết quả dương tính:
Điều này có nghĩa là có sự xuất hiện của các kháng thể kháng xoắn khuẩn giang mai. Đồng nghĩa với việc bạn có thể đang mắc bệnh giang mai.
Tuy nhiên cần lưu ý một số trường hợp có thể cho kết quả dương tính giả. Nguyên nhân có thể là do người bệnh đang mắc bệnh phong, bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng, hoặc rối loạn mô liên kết. Lúc này bạn có thể thực hiện thêm những xét nghiệm khác như xét nghiệm FTA - ABS để xác nhận.
Kết quả không xác định:
Có thể do thực hiện không hợp lệ hoặc có những sai sót trong quá trình thực hiện hoặc 1 vài lý do khác. Lúc này cần thực hiện những xét nghiệm như xét nghiệm thử nghiệm MHATP, xét nghiệm FTA - ABS khác để xác nhận lại.
Xét nghiệm TPHA là một trong những xét nghiệm giúp chẩn đoán bệnh giang mai một cách chính xác nhất. Do đó khi nghi ngờ mình có khả năng mắc bệnh, bạn có thể đến những cơ sở y tế chuyên khoa để thực hiện xét nghiệm này. Lưu ý lựa chọn những địa chỉ uy tín để có được kết quả chính xác nhất. Qua đó phát hiện và điều trị bệnh được sớm hơn tránh những tác hại nguy hiểm do giang mai gây nên.
Nếu bạn còn thác mắc gì về xét nghiệm Xét nghiệm TPHA định lượng và TPHA định tính thì hãy liên hệ với Phòng khám đa khoa Bảo Việt tại Số 456 Trần Hưng Đạo, P.Quang Trung, TP.Nam Định, T.Nam Định 0969635148 để được tư vấn trực tiếp
– Bệnh giang mai là một bệnh nhiễm khuẩn do xoắn khuẩn Treponema pallidum gây ra. Vi khuẩn giang mai xâm nhập trực tiếp vào cơ thể khi quan hệ không được bảo vệ [đường âm đạo, hậu môn hay miệng], qua các vết xước trên da và niêm mạc khi tiếp xúc với dịch tiết từ tổn thương giang mai.
– Xoắn khuẩn giang mai còn có thể lây truyền từ mẹ sang con trong thời kỳ bào thai từ tháng thứ 4 trở đi, do xoắn khuẩn này xâm nhập máu thai nhi qua dây rốn.
– Do cấu tạo của bộ phận sinh dục ở dạng mở mà người phụ nữ dễ bị lây nhiễm các bệnh tình dục hơn nam giới, kể cả bệnh giang mai.
– Cũng như xét nghiệm RPR, xét nghiệm giang mai bằng TPHA cũng là một loại xét nghiệm huyết thanh học nhằm phát hiện xoắn khuẩn giang mai. Đây là phương pháp xét nghiệm hiệu quả nhất hiện nay, áp dụng cho tất cả các giai đoạn của bệnh.– Dựa trên nguyên lý phản ứng ngưng kết hồng cầu thụ động, xét nghiệm giang mai TPHA giúp nhanh chóng tìm ra các kháng thể kháng vi khuẩn giang mai có trong huyết thanh [huyết tương] hoặc trong dịch não tủy của người bệnh. Có 2 phương pháp xét nghiệm TPHA là xét nghiệm TPHA định tính và xét nghiệm TPHA định lượng.
2.1.Xét nghiệm TPHA định tính
Xét nghiệm TPHA định tính là phương pháp tìm ra các kháng thể kháng xoắn khuẩn gây bệnh trong huyết thanh. Xét nghiệm này chỉ có thể xác định bệnh nhân có bị giang mai hay không, hoàn toàn không thể biết được mức độ, tình trạng phát triển của xoắn khuẩn.
2.2.Xét nghiệm TPHA định lượng
Xét nghiệm TPHA định lượng là xét nghiệm giang mai dựa trên nguyên lý ngưng kết hồng cầu gián tiếp. Ngoài phát hiện nhanh các xoắn khuẩn giang mai, xét nghiệm này còn định lượng được hiệu giá kháng thể giang mai trong máu. Từ đó, giúp bác sĩ nắm bắt được tình trạng của bệnh và đưa ra phương án điều trị phù hợp nhất.
Nhìn chung, xét nghiệm TPHA mang lại kết quả chính xác cao hơn hẳn so với xét nghiệm trên kính hiển vi trường tối hay xét nghiệm phản ứng RPR. Tuy nhiên, giá thành của phương pháp xét nghiệm giang mai này có chi phí khá cao. Vì vậy, người bệnh cần cân nhắc và tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi tiến hành xét nghiệm.
Kết quả âm tính:
Có nghĩa là không tìm thấy xoắn khuẩn giang mai và có thể bạn không có bệnh. Tuy nhiên bạn có thể thực hiện thêm xét nghiệm sàng lọc khác nếu nghi ngờ rằng mình đã tiếp xúc với xoắn khuẩn giang mai.
Kết quả dương tính:
Điều này có nghĩa là có sự xuất hiện của các kháng thể kháng xoắn khuẩn giang mai. Đồng nghĩa với việc bạn có thể đang mắc bệnh giang mai.
Tuy nhiên cần lưu ý một số trường hợp có thể cho kết quả dương tính giả. Nguyên nhân có thể là do người bệnh đang mắc bệnh phong, bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng, hoặc rối loạn mô liên kết. Lúc này bạn có thể thực hiện thêm những xét nghiệm khác như xét nghiệm FTA – ABS để xác nhận.
Kết quả không xác định:
Có thể do thực hiện không hợp lệ hoặc có những sai sót trong quá trình thực hiện hoặc 1 vài lý do khác. Lúc này cần thực hiện những xét nghiệm như xét nghiệm thử nghiệm MHATP, xét nghiệm FTA – ABS khác để xác nhận lại.
Xét nghiệm TPHA là một trong những xét nghiệm giúp chẩn đoán bệnh giang mai một cách chính xác nhất. Do đó khi nghi ngờ mình có khả năng mắc bệnh, bạn có thể đến những cơ sở y tế chuyên khoa để thực hiện xét nghiệm này. Lưu ý lựa chọn những địa chỉ uy tín để có được kết quả chính xác nhất. Qua đó phát hiện và điều trị bệnh được sớm hơn tránh những tác hại nguy hiểm do giang mai gây nên.
Phát hiện kháng thể kháng xoắn khuẩn giang mai trong huyết tương [huyết thanh] của người bệnh bị giang mai.
Nguyên lý
Dựa trên nguyên lý của phản ứng ngưng kết. Tế bào [hồng cầu] đã được gắn kháng nguyên xoắn khuẩn giang mai, khi cho tiếp xúc huyết thanh [huyết tương] của người bệnh giang mai sẽ bị ngưng kết.
CHUẨN BỊ
Người thực hiện
Người thực hiện: Cán bộ xét nghiệm đã được đào tạo và có chứng chỉ hoặc chứng nhận về chuyên ngành Vi sinh.
Người nhận định và phê duyệt kết quả: Cán bộ xét nghiệm có trình độ đại học hoặc sau đại học về chuyên ngành Vi sinh.
Phương tiện, hóa chất
Phương tiện, hóa chất như ví dụ dưới đây hoặc tương đương.
Trang thiết bị
Máy lắc tròn tốc độ 100 vòng/ phút [nếu có].
Máy ly tâm thường.
Tủ lạnh 4ºC -8ºC.
Micropipette các loại: 5 µl – 10 µl, 25 µl, 75 µl, 200 µl.
Dụng cụ, hóa chất và vật tư tiêu hao [bao gồm nội kiểm, ngoại kiểm]
Định mức sinh phẩm và vật tư tiêu hao cho 1 mẫu/lần thực hiện [VD].
| STT | Chi phí hóa chất, vật tư tiêu hao | Đơn vị | Số lượng |
| 1 | Bông | Kg | 0,001 |
| 2 | Dây garô | Cái | 0,001 |
| 3 | Cồn | ml | 1,000 |
| 4 | Bơm kim tiêm | Cái | 1,000 |
| 5 | Panh | Cái | 0,0001 |
| 6 | Khay đựng bệnh phẩm | Cái | 0,0001 |
| 7 | Hộp vận chuyển bệnh phẩm | Cái | 0,001 |
| 8 | Tube đựng bệnh phẩm | Cái | 1,000 |
| 9 | Sinh phẩm TPHA | Test | 1,000 |
| 10 | Khấu hao sinh phẩm TPHA cho chạy chứng, kiểm tra chất lượng | Test | 6,000 |
| 11 | Đầu côn 200 µl | Cái | 6,000 |
| 12 | Giấy thấm | Cuộn | 0,100 |
| 13 | Giấy xét nghiệm | Tờ | 2,000 |
| 14 | Sổ lưu kết quả xét nghiệm | Tờ | 0,001 |
| 15 | Bút viết kính | Cái | 0,020 |
| 16 | Bút bi | Cái | 0,010 |
| 17 | Mũ | Cái | 0,020 |
| 18 | Khẩu trang | Cái | 0,020 |
| 19 | Găng tay | Đôi | 0,100 |
| 20 | Găng tay xử lý dụng cụ | Đôi | 0,020 |
| 21 | Quần áo bảo hộ | Bộ | 0,005 |
| 22 | Dung dịch nước rửa tay | ml | 8,000 |
| 23 | Cồn sát trùng tay nhanh | ml | 1,000 |
| 24 | Dung dịch khử trùng | ml | 10,000 |
| 25 | Khăn lau tay | Cái | 0,010 |
Bệnh phẩm
Huyết thanh hoặc huyết tương của người bệnh.
Phiếu xét nghiệm
Điền đầy đủ thông tin theo mẫu phiếu yêu cầu.
CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
Các bước tiến hành thực hiện theo phương tiện, hóa chất được ví dụ ở trên.
Lấy bệnh phẩm
Theo đúng quy định của chuyên ngành Vi sinh [xem phụ lục 2].
Từ chối những bệnh phẩm không đạt yêu cầu [xem phụ lục 6].
Tiến hành kỹ thuật
Bộ sinh phẩm TPHA new M của BIO-Rad [VD].
Phản ứng TPHA định tính
| Các bước | Nội dung thực hiện |
| 1. | Để sinh phẩm ở nhiệt độ phòng. Pha loãng huyết thanh 1/20. |
| 2. | Huyết thanh pha loãng 1/20 ở giếng số một nhỏ vào giếng thứ 2 và thứ 3. |
| 3. | Nhỏ control cell [dung dịch tế bào không gắn kháng nguyên] vào giếng 2 [độ pha loãng của huyết thanh là 1/80] theo hướng dẫn. |
| 4. | Nhỏ test cell [dung dịch tế bào gắn kháng nguyên] vào giếng 3 [độ pha loãng của huyết thanh là 1/80] theo hướng dẫn. |
| 5. | Lắc nhẹ phiến nhựa hoặc để máy rung ở tốc độ… trong 5 phút. |
| 6. | Đậy khay nhựa và để nhiệt độ phòng từ 45 - 60 phút. |
| 7. | Nhận định kết quả sau 45 – 60 phút. |
Phản ứng TPHA định lượng
Huyết thanh người bệnh được pha loãng theo tỷ lệ 1/20, 1/40, 1/80, 1/160...
| Các bước | Nội dung thực hiện |
| 1. | Pha loãng huyết thanh 1/20. |
| 2. | Nhỏ huyết thanh pha loãng 1/20 nhỏ vào giếng 2 và 3 theo hướng dẫn. |
| 3. | Nhỏ dung dịch pha loãng huyết thanh vào mỗi giếng từ thứ 4 trở đi theo hướng dẫn. |
| 4. | Nhỏ huyết thanh pha loãng 1/20 nhỏ vào giếng thứ 4 trộn đều, chuyển tiếp huyết thanh pha loãng sang giếng sau, tiếp tục như vậy tới độ pha loãng cần thiết theo hướng dẫn. |
| 5. | Nhỏ dung dịch control cell vào giếng 2 theo hướng dẫn. |
| 6. | Nhỏ test cell vào các giếng tiếp theo, theo hướng dẫn. |
| 7. | Lắc nhẹ, để ở nhiệt độ phòng. |
| 8. | Nhận định kết quả sau 45 phút. |
NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ
Điều kiện phản ứng
Giếng hai chứa mẫu bệnh phẩm với dung dịch tế bào không gắn kháng nguyên [control cell] phải âm tính: Tế bào lắng xuống đáy giếng thành một nút nhỏ [nồng độ pha loãng 1:80].
Mẫu xét nghiệm chứng dương phải dương tính.
Mẫu xét nghiệm chứng âm phải âm tính.
Đọc kết quả
Đặt nhẹ nhàng phiến nhựa lên mặt phẳng, đọc với nguồn ánh sáng trực tiếp. So sánh hình thái ngưng kết của các mẫu thử với mẫu chứng âm tính và chứng dương tính, nhận định kết quả theo bảng sau:
| Kêt quả | Test cell | Control cell |
| Dương tính mạnh | Tế bào ngưng kết dàn mỏng toàn bộ đáy giếng. | Tế bào lắng tạo thành nút nhỏ ở đáy giếng. |
| Dương tính yếu | Tế bào ngưng kết dàn mỏng 1/3 đáy giếng. | Tế bào lắng tạo thành nút nhỏ ở đáy giếng. |
| Âm tính | Tế bào lắng xuống tạo thành một nút nhỏ ở đáy giếng. | Tế bào lắng tạo thành nút nhỏ ở đáy giếng. |
| Không xác định* | Tế bào lắng xuống giống hình một cái nhẫn có viền đều xung quanh. | Tế bào lắng tạo thành nút nhỏ ở đáy giếng. |
| Phản ứng không đặc hiệu | Phản ứng dương tính. | Phản ứng dương tính. |
* Nếu một mẫu ngưng kết với cả giếng có tế bào không gắn kháng nguyên [control cell] và giếng có tế bào gắn kháng nguyên [test cell] cần phải làm lại mẫu với thao tác hấp phụ:
+ Nhỏ 100µl mẫu bệnh phẩm vào ống nghiệm.
+ Nhỏ tiếp 400µl control cell.
+ Đồng nhất phản ứng bằng cách trộn đều và ủ ở nhiệt độ phòng 1 giờ.
+ Ly tâm ở 1000 vòng x15 phút.
+ Dùng pipet hút lấy nước nổi ở bề mặt [độ pha loãng mẫu là 1:5] để làm phản ứng. Cần phải tính toán lại khi pha loãng mẫu.
NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ
Thực hiện đúng các bước kỹ thuật theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Tham khảo thêm hướng dẫn của nhà sản xuất.